DWÓR – dom polski

projekty, doradztwo, konsultacje, archiwum: Michał Wyciślik

kontakt: polskidworek@vp.pl, kom. 603 92 14 14


wa, e




Jednym z głównych celów, jakie przyjęło do realizacji Muzeum Żywej Kultury Staropolskiej jest upowszechnianie i promowanie budownictwa, nawiązującego do nieba i zwyczaju polskiego”. Cel ten przeklada się na szczegółowe zadania, z których najważniejsze to:

1. Gromadzenie dokumentacji obejmującej zdjęcia, dokumenty, opracowania i materiały naukowe dotyczące polskich dworów oraz

2. Działalność propagatorska w zakresie opracowywania koncepcji architektonicznych nowo powstających obiektów w stylu polskiego dworu, jak również doradztwo i nadzór przy opracowywaniu projektu architektonicznego (także w zakresie rozplanowania wnętrz) oraz publicystyka.

Zgromadzone materiały, jak i wiedza w zakresie historii i ewolucji dworu polskiego, pozwalają by w ramach MzkS przygotowywać koncepcje i projekty zgodne z życzeniami inwestorów, a jednoczesnie wierne swoim pierwowzorom.

>>> projekty dworów i plebanii

Rys.1 Projekt dworu w Panewnikach (Michał Wyciślik, 2007)



Zamieszczone tutaj przykłady odzwierciedlają dbałość, z jaką podchodzimy do projektowanych obiektów. Nie tylko elewacje nawiązaują do świetnych przykładów dawnej architektury. Naszym szczególnym atutem jest sprawne łączenie współczesnych wymogów, jakim muszą sprostać wnętrza mieszkalne, z autentycznym dziedzictwem polskiego dworu.

Rys.2 Trzeci projekt dworu w Panewnikach (Michał Wyciślik, 2011)



Rys.3 Drugi projekt dworu w Panewnikach, rzut parteru (Michał Wyciślik, 2007)



W ramach naszego muzeum powstają również projekty, które pokonują wszelkiego rodzaju bariery i przeszkody na jakie może natrafić inwestor dysponujący niewielką działką, nieciekawą lokalizacją lub nawet niekorzystnym położeniem względem istniejącej zabudowy.

Rys.4 Projekt dworu w Świętokrzyskiem (Michał Wyciślik, 2006)



Rys.5 Projekt dworu w Świętokrzyskiem, rzut parteru (Michał Wyciślik, 2006)



Wszelkie problemy rozwiązywane są kompleksowo wraz z planowanym zagospodarowaniem przestrzeni zielenią i budynkami gospodarczymi. Zgodnie z życzeniem inwestora projektujemy garaże, altany, magazyny, etc nawiązujące swym kształtem i zorientowaniem do dawnych tradycji dworskiego folwarku. To samo tyczy się zieleni i osi widokowych.



Rys.6,7 Projekt budynku gospodarczego (Michał Wyciślik, 2007)

lamus

Rys.8 Dwór w Woli Suchożebrskiej, 1 poł. XIX wieku



Dwór polski - wpisany od wieków w polski krajobraz. Początkowo siedziba rycerza, potem szlachcica wreszcie ziemianina. Był ośrodkiem życia gospodarczego i kulturalnego. Stanowił o polskiej tożsamosci. Jako niebezpieczne gniazdo “wrogów ideologicznych” przeznaczony przez władze komunistyczne do całkowitej zagłady. Z istniejących przed wojną obiektów dworskich, jakich było kilkanaście tysięcy, w dobrym stanie zachowało się ok. 150 dworów, przeważnie pozbawionych dawnego otoczenia. Dziś dwory nadal są niestety niszczone‚ często sprzedawane z naruszeniem praw przysługujących wyrzuconym przez PRL właścicielom.

Część obiektów znalazła nowych właścicieli, niewielki procent służy jako obiekty muzealne, najmniej liczne są obiekty pozostające we władaniu przedwojennych właścicieli.

Jest oczywiste, że przywrócenie stanu sprzed 1939 roku nie jest już możliwe. Dzisiejsze dwory pozbawione są przeważnie łączności z utrzymującymi je niegdyś folwarkami. Jednak warto wskrzeszać samą formę dworu, nawiązywać do niezaprzeczalnego piękna ich architektury. Przywracać im kulturotwórczą rolę, budować nowe piekno w oparciu o tradycję.

>>> publicystyka: Kwartalnik Sarmacki nr 1/2012
"POD PRĄD, czyli droga do własnego dworu"


Rys.9 Dwór w Firlejowszczyźnie, 2 poł. XVIII wieku



Geneza polskiego dworu - Trzeba pamietać, że poza najbardziej charakterystyczn bryłą parterowego budynku z gankiem na osi i wysokim dachem, istniały na przestrzeniwieków także inne formy dworów. W wieku XV i wcześniej, rycerstwo zamieszkiwało przeważnie warowne budynki wieżowe, otoczone umocnieniami, fosami, etc. Wraz z rozwojem społecznym i gospodarczym wieże ulegały obniżeniu, by w wieku XVI przekształcić się w piętrowe kamienice. Mieszkańcami tych obiektów była już szlachta, która jednak wciąż jeszcze żyła etosem rycerskim. Owe kamienice, jak sama nazwa wskazuje budowane już z ogniotrwałego budulca (kamień, cegła) nadal posiadały wiele cech obronnych. Często otoaczane były fosami. Miały nadal charakter wieżowy, co wypływało również z ciągle żywej tradycji rycerskiej. Ponieważ jednak koszt wystawienia obiektu murowanego był stosunkowo wysoki, część szlachty fundowała nadal obiekty drewniane.



Rys.10 Projekt dworu wieżowego-lamusa (Michał Wyciślik, 2007)



Wraz z co raz silniej przenikającą do Rzeczpospolitej sztuką barokową (poprzedzoną jeszcze manieryzmem), pojawił się niespotykany dotąd model rezydencji pozbawionej niemalże cech obronnych. Budowane obiekty zaczęły być projektowane harmonijnie i proporcjonalnie, z wejsciem głównym na osi. Wśród szlachty wielką popularność zyskał dwór parterowy, budowany na planie prostokąta, z sienią na osi oraz trójtraktowym układem pomieszczeń do niej przylegajacym. Właśnie ten model szlacheckiego domu stał się najpopularniejszym typem domu odpowiednim dla rodziny szlacheckiej na nastepne stulecia. Wprawdzie spotykamy przeróżne rozwiązania ostatecznego ukształtowania bryły, pojawiają się alkierze, ganki kolumnowe, etc. Mamy do czynienia z ewolucją przeznaczenia poszczególnych pomieszczeń, zmianami związanymi z przekształcaniem się społeczeństwa z duchem czasu. To jednak niezmiennie, do wybuchu II Wojny Światowej, trwał na polskich ziemiach polski dwór, budowany na rzucie prostokąta z dwutraktowym już układem pomieszczeń, zgromadzonych wokół sieni i salonu na osi. Najczęstrzą ozdobą reprezentacyjnego wejścia do dworu był ganek kolumnowy (Rys. 1, 2, 8, 9).

Rys.11 Dwór alkierzowy w Kowalewszczyźnie (Zygmunt Gloger, 1869)



Projekty, rekonstrukcje - Muzeum Żywej Kultury Staropolskiej, oprócz koncepcji architektonicznych nowych obiektów, przygotowuje również propozycje rekonstrukcji obiektów juz nieistniejących.



Rys.12 Realizacja idei dworu Pańskiego (w oparciu o dwór w Kowalewszczyźnie), rzut parteru (Michał Wyciślik, 2007)


Powrót do MENU